الجديد

رسالة إلى فرسان التغيير الدولة المدنية أو ما هو أعمق من الانتقال الديمقراطي؟

د. خالد شوكات*

قريبا، بعد اشهر قليلة فقط، سنحتفل بالذكرى العاشرة لانطلاق مسار الانتقال الديمقراطي، وهو الية التغيير السياسي التي اختارها التونسيون لتحقيق أهداف الثورة بعد نجاحها في إنهاء النظام التسلطي السابق يوم 14 جانفي 2011، ولان الثورة كانت بلا رأس أو قيادة أو برنامج تغيير واضح حينها، لم يطرح اي بديل اخر للانتقال الديمقراطي، ناهيك عن مقدّمات التاريخ التونسي الحديث والمعاصر التي فرضت تحويل السياق الثوري الهادر الى سياق اصلاحي هادئ، أي هذه التجربة الوطنية في التحول إلى الديمقراطية.

بعد عشر سنوات من ممارسة الانتقال الديمقراطي عبر اُسلوب التجربة والخطأ، يمكن الإقرار بوجهين متناقضين للمسألة، الأول ان تونس استطاعت قياسا بغيرها الحفاظ على تجربتها الديمقراطية الناشئة، فلا هي انزلقت للعنف والحرب الأهلية ولا هي تراجعت الى تبني النظام الاستبدادي، أما الثاني فان لا أحد من التونسيين بمقدوره الجزم اليوم، رغم مرور عقد من الزمان بأن سفينة هذه التجربة قد ادركت بر الامان، فالتونسيون انطلقوا قبل عشر سنوات منقسمين الى “ثوّار” يتوعّدون “أزلاماً” بالويل والثبور، وانتهوا بعد عقد من الزمان “أزلاماً” يتوعدون “ثوّارا” بإعادتهم للسجون والمنافي من جديد.

لقد سار التونسيون طيلة هذه السنوات ما بعد الثورة على حافة الهاوية اكثر من مرة يكادون يقعون فيها، لكن عقلهم الجمعي اسعفهم دائما في العودة الى الجادة وتوقيع التوافقات الضرورية لاستئناف المسير في الطريق الصحيح. لقد نظم التونسيون اكثر من مرة انتخابات شفافة ونزيهة بمعايير دولية، وصنفتهم التقارير العالمية باعتبارهم الديمقراطية الوحيدة في المنطقة العربية، وتوّجهم العالم بجائزة نوبل للسلام تقديرا لتجربتهم في الحوار الوطني وإصرارهم على القطع مع الماضي الديكتاتوري.

صور كثيرة رسمها التونسيون أبهرت المجتمع الدولي في التداول السلمي على السلطة ومحاسبة الحكام ومحاربة الفساد واحترام الحرّيات والتشبث بالمواطنة الحقيقية والمساواة. بالمقابل، تعثرت مسارات الاصلاح الاقتصادي والاستجابة لتطلعات المواطنين في تحسين مرافق الخدمة العمومية والنهوض بالحالة الاجتماعية وخاصة مكافحة بطالة الشباب العاطل عن العمل بأغلبيتهم الحاملة لشهادات جامعية، مما زرع اليأس والاحباط في الأوساط الشعبية ووفر بيئة خصبة للتيارات المتطرفة العنيفة والشعبوية الماضوية والسلفية والثورية، وضعفت تيارات الاعتدال والوسطية والتوافق والمصالحة الوطنية، وعادت هذه الديمقراطية الوليدة غير مقنعة بالمرة لشرائح واسعة من التونسيين.

لم تتمكن الحياة السياسية الديمقراطية الجديدة من فرض قيمها ومبادئها، وبدت الهوة شاسعة بين النصوص الدستورية والقانونية رفيعة المستوى والسلوك اليومي للمواطنين نخباً وجمهوراً المتسم بقدر لا بأس به من الرداءة والانحطاط، ومن يتابع حوارات التونسيين العنيفة من الناحية اللفظية، وتوصيفهم لبعضهم وتبادل تهم التخوين والتكفير فيما بينهم، وإصرارهم على عدم الالتزام باي منظومة اخلاقية في ادارة خلافاتهم وصراعاتهم، وتشبثهم بالبقاء في فضاء الأيديولوجيات المطلقة وعدم الانتقال الى عالم الافكار والبرامج التنموية النسبية، سيدرك بالضرورة مدى عمق الأزمة الفكرية والأخلاقية السائدة، على نحو يعيق التقدم السياسي والتنموي المطلوب. دون اطالة، لقد انتبه التونسيون الى متطلبات الانتقال الديمقراطي الظاهرية والسطحية، ولم يولوا العناية الكافية للبنية المعرفية العميقة، والبنية الفكرية التحتية، بما هي القاعدة الصلبة والاسس التي يقوم عليها بناء الانتقال الديمقراطي، تلك الثقافة المواطنية وذلك العقل السياسي المهيمن الذي يستوجب مراجعة محدداته الفاسدة حتى تستقيم تجلياته وتصلح نتائجه.

لا يمكن إقامة الديمقراطية دون ديمقراطيين، كما تقول القاعدة المعروفة المستقرة في الفكر السياسي الديمقراطي عبر تجارب قرون من الممارسة في مختلف قارات العالم، وليس العالم الغربي فحسب، ومن هنا استوجب الانتباه والعمل فيما هو أعمق من الانتقال الديمقراطي وهو احد اهم شروط التمكين له. لقد توصل العقل التونسي الجمعي الى تبني مقاربات نظرية غاية في الاهمية من حيث توفير احتياجات الانتقال الديمقراطي وتوفير أسباب النجاح له، من قبيل مقاربة “الدولة المدنية” التي جرى دسترتها في المادة الثانية من دستور الجمهورية الثانية وهي مادة غير قابلة للمراجعة. الدولة المدنية التي شكلت حلّا تاريخيا للصراع الاسلامي العلماني وقاعدة صلبة للنظام الديمقراطي، وجمعت بين متطلبات العصر في احترام الحرّيات وحقوق الانسان ومستوجبات الاصالة والهوية بما هو سعي للتمايز الحضاري عن الغرب المهيمن مصطلحا ومضمونًا، ولكن هل صاحب اعتمادنا هذه المقاربة من الناحيتين الدستورية والقانونية، ما يشير الى وعينا باهمية التمكين لهذه المقاربة في مناهجنا التربوية والتعليمية والتثقيفية، والى ما يدل على تصميمنا على خلق اجيال جديدة تحمل قيم الدولة المدنية ومبادئها.

إن هذا المسار المهمل في التثقيف السياسي، لا يهدد فقط المسار العام في الانتقال الديمقراطي، بل يهدد هذه التجربة الانسانية الرائدة والمختلفة على الصعيدين الاقليمي والدولي، وهو ما يستوجب المراجعة ويتطلب من الدولة والمجتمع المدني تعبئة الجهود والتنسيق فيما بينهما إعدادًا لهذا الجيل الموعود.. جيل التغيير الديمقراطي الحامل لقيم الدولة المدنية الانسانية ومبادئها السامية. *رئيس المعهد العربي للديمقراطية

موقع " التونسيون " .. العالم من تونس [كل المقالات]

Comments

Be the first to comment on this article

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
^ TOP