الجديد

المغرب العربي .. وحدة مستحيلة

المهدي بنعبد الجواد

يعيش العالم اليوم على وقع تحوّلات كبيرة، فهو عالم متغير ميزته انبعاث تكتلات اقتصادية وسياسية ضخمة، وعكس منطق التاريخ تحرص “النخب المغربية الحاكمة” على ابقاء هذا الفضاء الجغرافي مجزّأ بل ومتنافسا، وتُشير بعض الدراسات إلى أن كلفة اللامغرب تقارب 10 مليار دولار ( 2016) وأن الدول المغربية عاجزة على مواجهة التحولات المناخية، ويُهدّد التصحر أكثر من 85% من أراضيها.

وتمتلك بلدان شمال افريقيا ثروات طبيعية هائلة في النفط والغاز والفسفاط ومعادن ثمينة، فضلا على مساحات فلاحية وموقع جغرافي استراتيجي يمكن أن يجعلها عاصمة الطاقات المتجددة في العالم.

نعتقد أن هذا العجز البنيوي في التقدم في طريق الوحدة يعود إلى أسباب مختلفة، منها مخلفات الاستعمار الذي عمد إلى التصرّف في ترسيم الحدود وترك مشاكل ليس من الهيّن تجاوزها، كما أن قضية الصحراء الغربية ومسألة البتّ في مغربيتها أو استقلالها شكلت طيلة أكثر من نصف قرن سببا رئيسيا في منع اي تقدم في الوحدة، بل انها تحولت إلى سبب لغلق الحدود وقطع العلاقات بين المغرب والجزائر وهي وراء الحملات الإعلامية وحروب المصالح بين الجارتين.

إن الحالة التي تعيشها علاقة البلدان المغربية تعكس عُمق أزمة الثقة بين النخب الحاكمة، وهي ليست أزمة مُستجدّة بل تعود جذورها إلى مراحل قديمة. وهو ما يُفسّر اندلاع نزاعات مسلّحة وتشجيع بعض الانظمة لبعض المنشقين والمتمردين على اسقاط بعضها البعض، وليست حرب الرمال بين المغرب والجزائر، واتهام المغرب الجزائر بتسليح البوليزاريو ودعم بعض المحاولات الانقلابية، وتوتر العلاقات التونسية الليبية وتسليح القذافي لكومندوس قفصة سنة 1980، بتواطؤ مع الجزائر الا بعض علامات على هذه العلاقات المتوفرة.

شكّلت سنة 1934 مثلا محطة مركزية في تحديد التوجهات المستقبلية للنخب الحاكمة في بلدان شمال افريقيا. فقد آل الوضع في تونس تقريبا للجناح العصري الليبرالي بقيادة الحبيب بورقيبة والذي سيقود من خلال الحزب الدستوري الجديد ورفاقه من ذوي التعليم العصري النضال وسيتمكنون من السلطة بعد الاستقلال ومن انتهاج سياسات تحديثية مسّت في العمق البنية التقليدية والقيم المحافظة للمجتمع، من خلال إلغاء الحكم الملكي ومحاصرة التعليم التقليدي الزيتوني وتحرير المرأة والغاء الاحباس.

أما في الجزائر فقد أسس عبد الحميد بن باديس في نفس الفترة تقريبا ” جمعية العلماء المسلمين الجزائريين” والتي كان لها دورٌ رئيسيّ في مقاومة الداعين لاندماج الجزائر في فرنسا، ومنح الشيخ بن باديس للحركة الوطنية الجزائرية بعدها الاسلامي الاصلاحي والذي جعله شخصية أهم بكثير من “نخب” جزائرية تلقت تعليمها في فرنسا مثل زعيم حزب الشعب مصالي الحاج أو فرحات عباس الذي كان يُعتبر زعيم التيار اللبرالي. وسيطر على الجزائر هذا التيار الاصلاحي المحافظ ليظهر فيما بعد في بعض قيادات جبهة التحرير الجزائرية، والتي غلبت عليها بعد الاستقلال النزعة العروبية المحافظة من جهة والاختبارات الاشتراكية اقتصاديا من جهة ثانية.

وفي المغرب، تأسست سنة 1934 كتلة العمل المغربية والتي جمعت في قيادتها ثلاث شخصيات مهمة وإن تباينت مواقفهم، فزعيم الكتلة هو علال الفاسي خريج القرويين واحد اهم الشخصيات الإصلاحية والسياسية والفكرية وهو مؤسس “التيار السلفي الوطني/ الجديد، ومدافع شرس على اللغة العربية والهوية الاسلامية وإن كان منفتحا على المنجزات والحقوق اللبرالية ويعتقد في أهمية الحرية والديمقراطية والعدالة، وكان معه أحمد بللافريج ومحمد بلحسن الوزاني وهما من خريجي الجامعات الفرنسية بل إن الوزاني هو فكريا شبيه ببورقيبة في تونس. واستطاع “حزب الاستقلال” وزعيمه علال الفاسي تحصيل استقلال المغرب.

لقد استلم السلطة في تونس والجزائر والمغرب، نخبة حاكمة مختلفة ايديولوجيا، ولها تصورات ورؤى ومشاريع متعارضة، تحديثية لبرالية اجتماعية في تونس، محافظة اشتركية في الجزائر، وتقليدية محافظة ولبرالية في المغرب، وكان لتعارض هذه الاختيارات السياسية الاقتصادية والاجتماعية بل والحضارية تأثيرها في منع النظر في نفس الاتجاه، فلكل نخبة مصالحها ولكل نظام أهدافه.

 لم تعد قضية “المشترك” النضالي أو الهووي أو الديني أو اللغوي أو الاثني بذات الأهمية التي تتمتع بها ضرورة تجاوز التحديات الراهنة، فليس مهما اليوم الحسم في قضية علاقة العروبة بالامازيغية، أو المفاضلة اللغوية بينهما، ولا يعني الصراع الايديولوجي الذي ساد في نهايات القرن الماضي “شباب المغرب الكبير” اليوم، وقد انتهى الصراع بين العسكر في الجزائر وليبيا والمدنيين في تونس والمغرب، ويمكن الحسم فيه نهائيا ببناء الدولة المدنية الديمقراطية القائمة على فكرة المواطنة.

المواطنة المغربية هي اليوم حتمية اقتصادية، إذ أن الرفاه الذي تتعلق به جموع “سكان” المغرب ممكن في حال تحقيق اندماج اقتصادي، يخلق سوقا استهلاكيا يتجاوز ال 100 مليون، ويسمح بتركيز اقطاب صناعية ومشاريع عملاقة. كما يسمح هذا القطب الاقتصادي العملاق بتقوية عناصر القوة الناعمة “للمغرب الكبير” مع بقية التكتلات الإقليمية العظمى، وسيمكنه من امتلاك ثروات طبيعية متنوعة، مضاف اليها كفاءات وطاقات وذكاء شباب “مغاربي” لمواجهة التحولات المناخية. ويمكن لهذه القوة أن تتحول إلى قاعدة صلبة لجلب الاستثمارات وخلق الثروة والمساهمة في بناء الحضارة الانسانية من موقع متقدم.

موقع " التونسيون " .. العالم من تونس [ View all posts ]

Comments

Be the first to comment on this article

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
Go to TOP