الجديد

تسع سنوات من الثورة .. التجربة والخطأ

بقلم: خالد شوكات
شكّلت الثورة التونسية “باكورة” جيل جديد من الثورات، جيل ثورات القرن الواحد والعشرين، وهي ثورة غير تقليدية بامتياز، قياسا الى الثورات التقليدية التي عرفها العالم خلال القرن العشرين، الى درجة ان البعض يشكّك في “ثوريتها”، اي في الاعتراف بها كثورة، ذلك ان هذا البعض ما يزال يصرّ على أنها كانت مجرّد “انتفاضة”، بالنظر الى افتقادها للقيادة والبرنامج، بينما يرى المتحمّسون لها انها ثورة بأتم معنى الكلمة مادامت لم تكن انقلابا عسكريا وأفلحت في إسقاط النظام السياسي واستبداله -ولو تدريجيا- بنظام سياسي جديد.
وبصرف النظر عن هذا الجدل الذي لن ينتهي حول حقيقة الثورة التونسية وطبيعتها، فإن الثابت من التاريخ أن الثورات قد ارتبطت الى حد كبير بمآلاتها، أي بعمق التغيير الذي تحدثه على المجتمعات والافراد، والقطيعة التي تجريها مع التاريخ السابق عليها، حتى ان البعض ما يزال يتحدّث عن مآل الثورة الفرنسية التي جرت قبل اكثر من قرنين، باعتبار تأثيرها الذي ما يزال ساريا في الانسانية، وتوجيهها للفكر الإنساني، ومن هنا فإن “مآل” الثورة التونسية هو الذي سيعزّز في رأيي قيمتها الوطنية والانسانية، أو ينقص منها الى درجة قد يحوّلها الى نقطة سوداء في خط التاريخ التونسي، وهذه مسؤولية التونسيين في منح قيمة لأحداث تاريخهم من عدمه.
لقد كان للثورة التونسية مقدّمات مشجعة وممهدة من منظور التاريخ الإنساني، فثورات شعوب اوربا الوسطى والشرقية بداية التسعينيات، وما جرى في جنوب افريقيا، ثم في تشيلي وعدد من دول امريكا اللاتينية في النصف الثاني من ذلك العقد، واخيرا ما حدث في العراق ثم في أوكرانيا وجورجيا وعدد من دول اسيا الوسطي في مطلع القرن الواحد والعشرين، شكّلت سياقا تاريخيا مميزا للثورة التونسية، التي شكّلت منعطفا مهما لمن سبقها ممن أشير اليه، ولما بعدها من ثورات ما يسمى بالربيع العربي، والتي انتهت في غالبيتها إلى الفشل بالمعنى “الحيني” للكلمة.
المعطى الثاني المهم في الحكم على الثورات، هو “المسارات” التي تقود الى “المآلات”، والمسارات كما اثبت تاريخ الثورات ليست خطوطا مستقيمة أبدًا، بل انحرافات ومنعطفات وهبوط وصعود ونجاحات وإحباطات، ففي مسارات الثورات التقليدية عادة ما يتحوّل المسار الثوري الى مجال للصراع بين “الثورة” و”الثورة المضادة”،
لكنَّ هذه المقاربة لا تصلح في رأيي في تحليل الجيل الذي تندرج الثورة التونسية في سياقه، حيث يجدر بِنَا تطوير مقاربات جديدة لهذه الثورة – ونظيراتها السابقة عليها واللاحقة، والتي تحوّل فيها “المسار الثوري” الى “مسار الانتقال الديمقراطي”، وانطلاقا من هذه المقاربة تصبح كلّ قوة سياسية – وان كان جذرها ضارب في المنظومة القديمة- قرّرت الانخراط في مسار الانتقال الديمقراطي قوّة ثورية او هي جزء من “الثورة” وليست جزءا من “الثورة المضادة”، بل ان حالات الانتقال الديمقراطي التي جاءت نتاج تطور الفكر الإنساني قد اعتبرت ناجحة بقدر استيعابها وإقناعها لمن تصنّفهم ادبيات الثورات التقليدية في خانة الثورة المضادة وقوى الردّة.
لكن هذه الرؤية التجديدية التي اعتمدت على مقاربة الانتقال الديمقراطي، لن تعدم الأسئلة الكبرى المطروحة في سياق الثورة التونسية، التي ما تزال دون اجابة منذ بدأ البعض يلاحظ انحرافها من انتفاضة ذات مضمون اقتصادي واجتماعي في المقام الاول، الى ثورة ذات مضمون سياسي يكاد يكون خالصا، ومن حلم شبابي بالكرامة والعدالة الاجتماعية الى مشروع نخبوي ركَّز بالأساس على تطلعات الفئة القليلة في بناء نظام سياسي جديد يستند الى التعددية والحريات العامة وحقوق الانسان، ومن هنا نبدو اليوم في حالة صراع حقيقي بين الحلم الشعبي والتطلّع النخبوي، سواء على مستوى الافكار وفيّ مجال المصالح.
لا شكّ ان النظرة “الحينية” الضاغطة قياسا بالنظرة “التاريخية”، ستقود الى نتائج منفّرة من قبيل هذا النقد الشديد لأداء مؤسسات الحكم، وما يراه البعض فشلا ذريعا في احداث اي تغيير على الصعيد الاقتصادي والاجتماعي، حيث ازداد الأغنياء ثروة وازداد الفقراء عوزًا وحاجة، وتعطلت جميع مشاريع الاصلاح المطلوبة، وحيث بقيت مراكز النفوذ المالي والاعلامي  و المناطقي على حالها، لكن النظرة التاريخية من شأنها ان تخفف نسبيا الغلواء، فالتغيير العميق يتطلب زمنا أطول وجهودا اكبر، وهو امر dتصل بنيويا بطبائع العمران البشري والاجتماع السياسي والطبع الثقافي.
خلال تسع سنوات من الثورة، اتبعنا فيها اُسلوب التجربة والخطأ، علينا ان ندرك ان مسار الانتقال الديمقراطي هو مجرد خطّ من مسار اعرض هو المسار الثوري، وان التعويل على الانتقال الديمقراطي لإحداث التغيير الاجتماعي والاقتصادي المطلوب يقتضي تخصيص مجال زمني اكبر، وهو عملية اعقد كثيرا مما توقعه البعض جراء تناقض المصالح وهشاشة الأوضاع السياسية مثلما هو معروف في مراحل التحول الديمقراطي.. ناهيك ان حجم الخطأ يكاد ينسف التجربة من جذورها في بعض الأحيان، وهو ما يدخل الخوف على قلوب الديمقراطيين ويرتهن النتيجة للقدر الذي يصعب تعريفه علميا، ذلك انه ليس قدر الثورات النجاح تاريخيا وان نجحت في إسقاط أنظمة عاتية ما كان المرء يتوقع سقوطها يوماً.

Comments

Be the first to comment on this article

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
Go to TOP