الجديد

تونس في “متاهة الدساتير” !

هشام الحاجي

لا يثير مشروع الدستور الجديد الذي سيطرحه الرئيس قيس سعيد على الاستفتاء الشعبي نهاية جويلية  المقبل الكثير من الاهتمام ولا يغذي آمالاً كبرى، لأن كيفية إعداده المتسرّعة والفوقية والتي لا تخلو من غموض تثير مخاوف تنمّيها تصريحات رئيس اللجنة المشرفة على عملية الصياغة الصادق بلعيد التي لا تبعث على الاطمئنان.

وتضاف تجربة صياغة دستور “قيس سعيد” إلى تجربة دستور 2014 الذي كان وليد نقاش واسع ولكنه موجّه لأن أهدافاً خفيّة تحكمت فيه من أهمّها فرض نظام سياسي أقرب الى البرلماني ساهم في تشتيت السلطة من خلال ما عرف بصراع “الرئاسات الثلاث” و الذي تبين بالممارسة أنه لا يستجيب للمزاج العام الشعبي الذي يفضل النظام المركزي للسلطة التنفيذية وهو النظام الرئاسي . كما أن النظام السياسي الذي يشتت السلط  تبين أيضا أنه ينقل الدول العربية من دول عاجزة ومتخلفة إلى دول مفكّكة وفاشلة وهو ما يجسّده عراق ما بعد الغزو ولبنان الذي يواجه الضغوط.

قادت دستور 2014  رغبة  “حركة النهضة” الاسلامية  في تفكيك أسس ودعائم دولة الاستقلال وفي وضع اليد على أجهزة الدولة. ولا يبدو الدستور المنتظر أوفر حظاً في ما يتعلق بالرغبة في تحويل اللحظة الراهنة إلى “مشروع أبدي” رغم غياب الحد الأدنى من مقوّمات الاستمرارية والتواصل.

وحتى دستور الجمهورية الأولى الذي وُقّع سنة 1959 تحوّل، بعد سنوات من إعلانه، إلى عائق لتطور الحياة السياسية خاصة بعد أن وقع إخضاعه لرغبات الحبيب بورقيبة في البقاء في السلطة مدى الحياة.

يمكن القول إن الفكر السياسي التونسي يعيش على وقع مفارقة تتمثل في أن “الشغف بالدساتير” و”عراقة التجربة الدستورية” في تونس لم يحولا دون أن تكون الدساتير حاملة في ذاتها أسباب فقدان دورها و”مشروعيتها”.

في العصر الحديث كانت تونس سبّاقة، في محيطها العربي- الإسلامي، في وضع دستور لتنظيم العلاقة بين السلطة و”الرعايا” بما شكّل انبثاقاً جنينياً لمفهوم “المواطنة” لأنه كان أول نصّ يمنح السكان حقوقهم الأساسية في الامن على أرواحهم وأملاكهم وأعراضهم.

ولكن “عهد الأمان” الذي وُقع إعلانه يوم 10 سبتمبر 1857 لم يصمد طويلاً وكان إعلانه في سياق فساد سياسي وأزمة اقتصادية حادة سبباً من أسباب عدم قدرته، رغم مضمونه الايجابي، على أن يعيش طويلاً خاصة أن مضاعفة ضريبة المجبى سنة 1864 كانت وراء ثورة شعبية عارمة وأوجدت في الوجدان الشعبي ارتباطاً بين “عهد الأمان” وتفقير الشعب، وهو ما جعل من إلغاء العمل به مطلباً شعبياً.

هناك عبر تاريخ تونس الحديث ظاهرة “سطو اللصوص” على “أعلى النصوص”. هناك من همّش الدستور للسطو على السلطة ومن وظّفه لوضع اليد على الثروات. وهناك ظاهرة لم ينجُ منها إلّا دستور 1959 وتتمثل في حضور واضح لضغوط أجنبية لفرض فصول معيّنة وحتى دستور “الجمهورية الجديدة” المنتظر فإنه من الصعب أن يكون بعيدا عن التأثير بل وحتى الضغط الخارجي.

ولا شك في أن القراءة النصية التي تركز فقط على الجوانب القانونية، غالباً ما تعجز عن تحديد أسباب عدم الاستقرار الدستوري الذي تعيشه تونس والذي يمكن إرجاعه إلى محدّدات سوسيولوجية وأنثروبولوجية. من أهم المحدّدات في هذا المجال طغيان منطق البداوة بما تحيل إليه من علاقة عدم استقرار مع الزمان والمكان على منطق التمدّن الذي يؤمن بالاستمرارية وبأهمية المؤسسات.

ويضاف إلى ذلك أن أغلب دساتير تونس وضعت في سياق علاقات تبعية مع الخارج وهو ما جعلها لا تعكس بشكل كامل رؤية الشعب التونسي وخاصة ما يحرّكه من نزوع إلى القيام بدور يتجاوز حدود تونس.

يبدو أن الجذر الكنعاني المغيّب وراء هذا النزوع هو ما يجعل الأزمة الحالية تتساوق مع استعادة لحظة قرطاج بوصفها لحظة تأسيس تحيل إلى دولة أدّت دوراً هاماً في المتوسط وأفريقيا وإلى ارتباط وثيق بالمشرق العربي في فلسطين ولبنان وسوريا والجانب الشرقي من العراق.

ورغم أنها كانت دولة مترامية الأطراف فإن قرطاج لم تكن مسكونة بالهاجس الامبراطوري الذي يؤدّي إلى الاستعمار وإخضاع الشعوب بل كان في سلوك قادتها ميل إلى تكريس الحوار والتعاون بين الثقافات والشعوب.

وقد يبدو هذا الاستطراد غير ذي علاقة مع الحديث عن “المتاهة الدستورية” التي تعيشها تونس ولكن لا يمكن فصل إشعاع قرطاج عن دستورها الذي اعتبره الفيلسوف أرسطو من أفضل دساتير عصره والذي كرّس مبادئ نحتاج إليها كالتداول على السلطة واعتماد الكفاءة معياراً لاختيار من يمثل الشعب ويخدمه إلى جانب مجالس واضحة وبمهام محددة علاوة على ظهور ما يوازي المنتديات الثقافية والمنظمات المهنية والشعبية في عصرنا الحالي.

يمكن استعادة لحظة قرطاج ومنحها بعداً مستقبلياً ، وجعلها تسهم في تجاوز تونس الكثير من أزماتها السياسية المركبة.

 

 

موقع " التونسيون " .. العالم من تونس [كل المقالات]

Comments

Be the first to comment on this article

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
^ TOP