الجديد

خالد شوكات

في ذكرى رحيل الزعيم: أي قراءة للبورقيبية نحتاج؟

خالد شوكات

تمر اليوم الذكرى العشرون لرحيل الزعيم الحبيب بورقيبة رحمه الله، الذي فارق الحياة يوم 6 افريل 2000 في سياق تاريخي غير سويّ..سياق كالذي عاشه سلفه الباي محمد الامين، وكالذي سيعيشه خلفه زين العابدين بن علي، رحمهما الله..

سياق حزين فيه كثير من نكران الجميل نتمنى ان تغادره بلدنا وأمتنا الى غير رجعة، سالكة بذلك سبل البلدان والامم المتحضرة. لقد انخرطنا جميعا طيلة السنوات التسع الماضية ما بعد الثورة، في “هوجة” تصفية حسابات ايديولوجية وتاريخية معقّدة بدافع مصالح سياسية آنية صرفة.

هناك من بيننا من عمد الى “شيطنة” الزعيم وهناك بالمقابل من اعتلى به مقامات “التقديس” حتى عاد في خانة الآلهة والانبياء المعصومين، وتبادل القوم جرّاء ذلك تهم “التكفير” و”التخوين”، وتبارى كلا الفريقين في “المزايدات” الكلامية و”المبالغات” النظرية الى حدود دعوة بعضهم الى “الانقلاب العسكري” على الديمقراطية و دعوة اخرين الى تطبيق “الحد الثوري” على الأزلام والمنافقين..

بعد ما يقارب العشر سنوات من اللحظة الثورية وعشرين عاما من رحيل الزعيم، اعتقد ان الوقت حان كي تعود الغالبية – ولا اقول الجميع لان ذلك مستحيل- الى الرشد والصواب.. اي الى الهدوء والعقلانية في قراءة التاريخ وتقييم آداء الزعماء، حفظا لمقام هؤلاء الزعماء أنفسهم فاضفاء العصمة والقداسة يضرّهم اكثر مما ينفعهم، وحفظا كذلك للمصالح الوطنية العليا، فالشعوب التي تنشد التقدم هي الامم التي تقرأ ماضيها بما يعزز قدرتها على ربح الرهانات المستقبلية،

ولا اعتقد ان إذكاء الفتن والخصومات بناء على تعدد القراءات للتاريخ أمر حضاري أو مفيد. مع ذلك اقول ان بوادر العقلانية، الرشدية والخلدونية، قد بدأت في الظهور على تفكير التونسيين وسلوكهم بلا شك، فالنسخة “الباجية” للبورقيبية اتسمت بقدر كبير من الاعتدال والوسطية، فالباجي قائد السبسي رحمه الله الذي تتلمذ على بورقيبة وعارضه ايضا، حاول تقديم قراءة وطنية عقلانية تحاول حفظ نقاط القوة من مكتسبات وانجازات (اسس الدولة الوطنية، قيم الجمهورية وآثارها الواقعية الايجابية..) ودرء نقاط الضعف (الحكم الفردي، المنوال التنموي..).

وبالمقابل، أظهر خصوم البورقيبية الرئيسيون (الاسلاميون واليساريون) تدريجيا استعدادهم لتبني قراءات اكثر هدوءا وتفهما وتقديرا للمنجز البورقيبي، معترفين بفضائله بعد نكران، ومترحّمين عليه بعد رفض.. ولم تشذّ عن هذه السيرة الا فئتان صغيرتان راديكاليتان، تستمدان مبرر وجودهما فيما يبدو من قراءة متطرّفة، سواء لجهة التقديس أو لجهة التخوين.

كانت للزعيم بورقيبة محاسن كثيرة وعيوب أيضا، ولا توجد في التاريخ الإنساني تجربة مكتملة.. حتّى الرسل والانبياء الذين اتمّوا رسالاتهم أمروا من سيأتي من بعدهم من المؤمنين بضرورة التعهّد والتجديد..واعتبروا التجديد أس من أسس الدين.. فما بالنا بالزعماء الافذاذ مثل بورقيبة، ممن حكموا بلدانهم وشعوبهم في سياقات تاريخية وظروف موضوعية تجاوزتها الأحداث وغّيرتها المستجدات، وعاد من الضروري والصالح مراجعتها واعادة بنائها وفقا لمتطلبات الحاضر والمستقبل. في كتابي الاخير “المقدمة الديمقراطية..

الأسس الاصلاحية للمسار الثوري في تونس”، أشرت الى “المقدمة البورقيبية” باعتبارها واحدة من ثلاث مفاتيح يمكن من خلالها تفسير نجاح تجربة الانتقال الديمقراطي في تونس. وقبل سنوات من الثورة خاطبت الإسلاميين -الذين عارضتهم قبل ان يكتشف القوم اخيراً معارضتهم- بالقول “أنهم بورقيبون حتى وان أنكروا، وذاك سرّ تميّزهم عن بقية الإسلاميين العرب”،

ولكنّي مع الإقرار بفضائل البورقيبية، ادركت ايضا مكامن ضعفها وهي ليست هينة على كل حال. لقد كان الزعيم بورقيبة رحمه الله وغفر له “آكلا عظيماً للرجال” (ترجمة ركيكة للمثل الفرنسي)، أكل جميع من سبقه من الزعماء وأنكر عليهم تضحياتهم (الثعالبي، الماطري، بن يوسف، حشّاد …الخ)، وكتب تاريخ الحركة الوطنية في نسخة فردية موغلة في تقديس الذات، ثم أكل ابناءه المخلصين والاوفياء تباعاً، واحدا تلو الاخر دون رحمة او شفقة (بن صالح، الأدغم، نويرة، مزالي…الخ)، حتى سلّم الحكم لضابط غريب عنه، وهو الذي كان من أعظم محاسنه ابعاد العسكر ما امكن عن الحكم والسلطة.

لقد وضع بورقيبة للدولة الوطنية المستقلة أسسا سليمة في المجمل، دولة اجتماعية ذات سيادة تخصص معظم مواردها للإنفاق على التعليم والصحة وتتبع سياسة خارجية واقعية تجمع بين الالتزام بقضايا امتها العادلة ولا تتجاوز حدود امكانياتها، ولكن ذلك لا يحجب عن هذه الدولة الحاجة الى تجديد عقيدتها المترهلة ودمقرطة نظامها واحياء طموحها نحو التقدم والتحضر وذلك من اجل استكمال استقلالها وصون قرارها والاستجابة لطموحات الاجيال الجديدة من شعبها في الكرامة والحرية والعزة ومزيد من الرقي والحضارة.

موقع " التونسيون " .. العالم من تونس [كل المقالات]

Comments

Be the first to comment on this article

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
^ TOP