الجديد

هل ممكن وجود ديمقراطية دون أحزاب ؟

سنية البوغانمي

من أسباب التي تفسر فشل الانتقال الديمقراطي في بلادنا، هو تلك المتصلة بضعف مكونها الحزبي، اذ لا يمكن قيام تجربة ديمقراطية ناجحة دون أحزاب قوية ومسيرة بطريقة ديمقراطية، ولها قيادات وبرامج واضحة، مثلما اشار الى ذلك الفيلسوف الايطالي انطونيو غرامشي، الذي وصف الحزب ب “الأمير الحديث”.

في تونس وان كانت الظاهرة الحزبية قديمة، الا أنها بقت مشدودة للوراء ولم تتقدم، ومع بداية دولة الاستقلال تم تهميش واقصاء كل الحساسيات السياسية والحزبية خاصة لصالح الحزب الواحد، ونعني طبعا حزب الزعيم الحبيب بورقيبة، الحزب الاشتراكي الدستوري، في تسميته البورقيبية الأخيرة، قبل أن يصبح التجمع الدستوري الديمقراطي، مع الرئيس زين العابدين بن علي الذي تولى مقاليد البلاد بعد أن أقصى بورقيبة في بيان طبي تبعه بيان سياسي، في 7 نوفمبر 1987.

الى حدود بداية الثمانينات، كرس بورقيبة دولة الحزب الواحد، الذي كان يتحكم لا في الدولة فقط بل المجتمع أيضا، وان منع ذلك بروز تعددية سياسية وخاصة حزبية، الا ان الحزب قد عرف تنوعا كبيرا في صفوفه، وهو ما يفسر خروج معارضة تم الاعتراف بها لاحقا من صلب حزب بورقيبة، لعل أبرزها حركة الديمقراطيين الاشتراكيين، كما ظهر من صلب الحزب تيار ليبرالي وحقوقي، ساهم في تأسيس أبرز جماعة حقوقية في العالم العربية وافريقيا، ونعني بها الرابطة التونسية لحقوق الانسان.

ظهرت زمن حكم الرئيس الحبيب بورقيبة تعددية حزبية، لكن مع ذلك استمرت هيمنة الحزب الحاكم على الحياة السياسية، وعلى الدولة والمجتمع وعلى كل الحياة العامة، ولم تسلم من هذه الهيمنة الا الحركة الطلابية، التي عرفت هيمنة للتيار اليساري بكل تلويناته، ثم لاحقا ومن بداية ثمانينات القرن الماضي، وم ظهور الحركة الاسلامية ممثلة في الجماعة الاسلامية فلي البداية ثم حركة الاتجاه الاسلامي، بدأ التيار الاسلامي يفتك المواقع ثم الصدارة في الجامعة من اليسار الماركسي.

وبالنظر لهيمنة الحزب الواحد على كال مفاصل الدولة، فان التعددية الحزبية بقت زمن الرئيس الحبيب بورقيبة شكلية، وحتى المناسبات التي شاركت فيها في الاستحقاقات الانتخابية تم تزوير حضورها ومشاركتها، على غرار ما حصل مع حركة الديمقراطيين الاشتراكيين في الانتخابات البرلمانية لسنة 1981.

كما استمر الحضور الشكلي والديكوري للأحزاب في فترة حكم الرئيس زين العابدين بن على، وبرغم تمكين المعارضة من “حصة” تمثيلية في البرلمان، فان الحزب الحاكم استمر في وضع يده على الدولة والمجتمع، واحتكر الممارسة والنشاط السياسي، التي أصبحت في حكم الغائبة، خصوصا بعد الصراع الذي دخل فيه نظام بن علي مع الاسلاميين، والذي كانت من نتائجه وجود حالة تصحر في الحياة السياسية.

شملت لاحقا كل التعبيرات السياسية، وهو ما مثل عائقا أمام تطور ونمو الأحزاب، وحكم على المشهد الحزبي “بالموت السريري”، حالة فراغ ستبرز نتائجها وتجلياتها بعد ثورة 14 جانفي 2001، اذ سمح غياب أحزاب مهيكلة ولها حضور شعبي، بتمدد حركة النهضة الاسلامية على الحياة السياسية والحزبية، وهي التي فازت بأغلبية مطلقة بعد أول استحقاق انتخابي بعد الثورة ( انتخابات المجلس الوطني التأسيسي في أكتوبر2011).) .

إبان الثورة وجدنا انفسنا مع ما يقارب 200حزب و أكثر، و انتقلنا بسرعة برقية و بدون سابق انذار من ارث الحزب الواحد، إلى فسيفساء حزبية شتت التونسيين و أصواتهم. في تلك الفترة كانت كل انظار العالم موجهة لهذا البلد الصغير جغرافيا، والكبير و العظيم تاريخيا وأيضا بما انجز في تلك الفترة، ثورة فاجأت اهل الديار قبل العالم الخارجي، قبل أن تتحول بعد عشرية واحدة الى “كابوس”، أدخل البلاد في مسار غير واضح ومجهول، ويفسر في بعض جوانبه بغياب حياة سياسية متجذرة، تستند الى أحزاب قوية ومهيكلة، فكما أشرنا في بداية هذا المقال، فان شرط أحزاب قوية اساسي في البناء الديمقراطي.

اليوم، والان وهنا، لا نبالغ بكون من بين اسباب فشل الانتقال الديمقراطي، هو فشل الأحزاب السياسية بكل مرجعياتها الفكرية وحساسياتها الايديولوجية، ومن أسباب هذا الفشل الحزبي، هو تلك الأمراض المزمنة والهيكلية التي تنسحب على كل مكونات الساحة الحزبية وهي: 1/ تمحور هذه الأحزاب حول الاشخاص و ليس حول الافكار و الرؤى 2/الانتهازية و تقديم مصالحهم الشخصية على المصلحة الوطنية 3/عدم تقديم اي حلول بديلة للخروج من الازمات الاقتصادية او الاجتماعية 4/استعمالهم للمال السياسي الفاسد و هذا كان جليا لعموم التونسيين في فترات الحملات الانتخابية 5/ ولاءاتهم الخارجية و ترددهم على السفارات 6/ تركيزهم و انتقادهم للأشخاص و ليس للافكار مما أدى لتردي الخطاب السياسي 7/عدم تمكنهم من تقديم مشاريع قابلة للتطبيق على أرض الواقع.

كل هذه العوامل و غيرها ، أدت الى فشل أحزابنا في انجاح مسار الانتقال نحو الديمقراطية، كما ساهمت في تصاعد رفض جماعي للحزب، والذي صوحب ببروز دعوات الى طرد هذا “الكيان” من المشهد ومن ادارة الشأن العام. ولعل هذا المشهد الآخذ في التشكل قد ينبأ ببداية عصر جديد و فكر جديد ورؤية مغايرة عما كان يسود المشهد الذي ميز العشرية السابقة. فهل نحن على أعتاب عصر جديد يؤسس لمبادئ متجذرة وقيم قوية تحقق الازدهار و النمو وديمقراطية مجتمعية دون أحزاب؟

 

موقع " التونسيون " .. العالم من تونس [كل المقالات]

Comments

Be the first to comment on this article

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
hentai anime sex von teenager auf xvix.eu
tovuti mtandaoni yenye picha za xx na ngono ya watu wa rangi tofauti kati ya mwanamume mweusi na mwanamke mweupe
tovuti bure mtandaoni na video za ngono amateur na hardcore ngono
ilmainen sivusto verkossa englanti hentai fetish seksivideolla ja intohimoisella pillua nuolemalla
สาวเอเชียออกเดทออนไลน์และร่วมเพศในป่าบนเว็บไซต์ลามกที่ดีที่สุด teensexonline.com
online site of dr doe porn video where the big tits doctor get fucked deep in mouth and pussy
most hardcore amateur interracial sex videos with women that get drilled deep in ass and pussy
noe som gir en fantastisk blow job fanget
bure ngono tovuti ngono na Interracial Porn Video Kwa Kura ya kutomba Horny
ฟรีผู้หญิงออกเดทออนไลน์เพื่อร่วมเพศทางปากและมีเพศสัมพันธ์ทางปากเช่นเดียวกับการอมลึกคอหอย
trang web hẹn hò trực tuyến nơi người đàn ông trưởng thành đụ cô gái còn trinh trong âm hộ ướt át và chặt chẽ của cô ấy
enjoy the most exciting amateur blowjob deepthroat with balls licking and rimming
Acıbadem evden eve nakliyat, Acıbadem Nakliyat
Bahçeşehir evden eve nakliyat, Bahçeşehir Nakliyat
Evden eve nakliyat, Nakliyat, İstanbul evden eve nakliyat, nakliyat firmaları, nakliye
Şehirler arası nakliyat, Şehirlerarası evden eve nakliyat
evden eve nakliyat ücretleri
evden eve nakliyat ücretleri
eşya depolama uluslararası evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

istanbul izmir şehirler arası evden eve nakliyat

istanbul izmir evden eve nakliyat

istanbul bodrum evden eve nakliyat

istanbul fetihye evden eve nakliyat

bodrum evden eve nakliyat

uluslararası eşya taşımacılığı uluslararası eşya taşımacılığı eşya depolama yurtdışı kargo uluslararası evden eve nakliyat istanbul ev depolama ev eşyası depolama uluslararası ev taşıma uluslararası evden eve nakliyat uluslararası nakliyat
bursa escort gorukle escort
deneme bonusu deneme bonusu veren siteler
İstanbul İzmir nakliyat İstanbul İzmir evden eve nakliyat ümraniye evden eve nakliyat ümraniye nakliyat kağıthane evden eve nakliyat kağıthane nakliyat çekmeköy nakliyat çekmeköy evden eve nakliyat
deneme bonusu veren siteler deneme bonusu
ankara escort
akü servis akumyolda.comakücü akumyoldaakumyolda.comakumyolda.com akücü
ingilizceturkce.gen.tr
TranslateDict.com is a online platform that specializes in free translation, helping visitors to translate to English from a wide variety of languages.translatedicttranslatedict.com
Free Spanish to English translation services are available at spanishenglish.com to help you understand and communicate in both languages. spanishenglish.com
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat profesyonel evden eve nakliyat ofis taşıma sigortalı evden eve nakliyat istanbul evden eve nakliyat
kazansana
Şehirler arası nakliyat
unblocked games io games
evden eve nakliyat fiyatları İstanbul evden eve nakliyat
evden eve nakliyat nakliye şirketi
Sarıyer Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Nakliyat, İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat İstanbul İzmir Evden Eve Nakliyat Kağıthane Evden Eve Nakliyat Ümraniye Evden Eve Nakliyat Çekmeköy Evden Eve Nakliyat
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
https://www.fapjunk.com https://pornohit.net
Başakşehir Evden Eve Nakliyat Şişli Evden Eve Nakliyat Göztepe Evden Eve Nakliyat Bakırköy Evden Eve Nakliyat Sancaktepe Evden Eve Nakliyat Mecidiyeköy Evden Eve Nakliyat Fatih Evden Eve Nakliyat Bahçeşehir Evden Eve Nakliyat Esenler Evden Eve Nakliyat İstanbul Evden Eve Nakliyat
london escorts
şehirler arası nakliyat manisa şehirler arası nakliyat Çanakkale şehirler arası nakliyat Balıkesir şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat şehirler arası nakliyat Tuzcuoğlu nakliyat
evden eve nakliyat istanbul
istanbul evden eve nakliyat Eşya depolama Ev depolama
evden eve nakliyat
İzmir Şehirler Arası Nakliyat Manisa Şehirler Arası Nakliyat Çanakkale Şehirler Arası Nakliyat Balıkesir Şehirler Arası Nakliyat Şehirler Arası Nakliyat
Spanish to English translation is the process of converting written or spoken content from the Spanish language into the English language. With Spanish being one of the most widely spoken languages in the world, the need for accurate and efficient translation services is essential. Spanish to English translation plays a crucial role in various domains, including business, education, travel, literature, and more. Skilled translators proficient in both Spanish and English are required to ensure accurate and culturally appropriate translations. They must possess a deep understanding of both languages' grammar, syntax, idioms, and cultural nuances to convey the original meaning and intent of the source content effectively. Quality Spanish to English translation services help bridge the language barrier and facilitate effective communication between Spanish-speaking individuals and English-speaking audiences.spanishenglish.com
^ TOP